In onze praktijk worden wij dagelijks geconfronteerd met vragen over het rijverbod. Om hieraan tegemoet te komen zijn wij in onze pen gekropen met als doel: het rijverbod praktisch uitleggen.

1.      Rijverbod vs. rijongeschiktheid vs. onmiddellijke intrekking

We merken in de praktijk dat de term “rijverbod” vaak verkeerdelijk gebruikt wordt in wanneer het in werkelijkheid gaat om een rijongeschiktheid of onmiddellijke intrekking.

Het rijverbod is een effectieve straf van bepaalde duur opgelegd door de rechtbank.

Zowel de rijongeschiktheid als de onmiddellijke intrekking zijn beveiligingsmaatregelen met als doel gevaarlijke bestuurders uit het verkeer te houden.

De rijongeschiktheid wordt door de rechtbank uitgesproken en is van onbepaalde duur. De onmiddellijke intrekking, daarentegen, vindt plaats door de politiediensten of op vraag van de Procureur des Konings, en duurt max. 15 dagen (verlengbaar tot max. 3 maanden).

	Aard	Duur	Opgelegd door
Rijverbod	Straf	Bepaalde duur	Rechtbank
Rijongeschiktheid	Beveiligingsmaatregel	Onbepaalde duur	Rechtbank
Onmiddellijke intrekking	Beveiligingsmaatregel	Bepaalde duur	Politie/Procureur

De rijongeschiktheid werd reeds in een eerder artikel behandeld.

In dit artikel gaan we verder in op het rijverbod en de praktische werking ervan.

2.      Ik werd veroordeeld tot een rijverbod, wat nu?

Laat ons beginnen met één van de meest voorkomende misvattingen meteen van de baan te helpen: werd u veroordeeld tot een rijverbod, dan betekent dat niet dat u met onmiddellijke ingang niet meer mag rijden (dit in tegenstelling tot de rijongeschiktheid).

De duur van het rijverbod zal vermeld staan in het vonnis.

Heeft u voordien in het kader van dezelfde zaak uw rijbewijs tijdelijk moeten inleveren (onmiddellijke intrekking), dan wordt dit afgetrokken van de duur van het door de rechtbank opgelegde rijverbod.

Voorbeeld: u werd door de rechtbank veroordeeld tot een rijverbod van 30 dagen, maar onderging eerder al een onmiddellijke intrekking van 15 dagen. U zal na vonnis dus nog 15 dagen rijverbod moeten ondergaan (30 dagen rijverbod – 15 dagen onmiddellijke intrekking)

U kan zelf niet kiezen wanneer het rijverbod wordt uitgeoefend.

Het nog uit te voeren rijverbod zal aan u betekend worden door de politiediensten. In de praktijk merken we dat er vaak een aantal maanden zijn tussen het vonnis en deze betekening. Tot dan mag u in principe blijven rijden.

Bij de betekening van het rijverbod zal u gevraagd worden om de kennisgeving te ondertekenen. U heeft dan 4 werkdagen de tijd om uw rijbewijs af te geven op de griffie van de rechtbank die het vonnis heeft uitgesproken. Deze informatie vindt u normaal ook terug op het document dat u heeft ondertekend.

Het rijverbod gaat effectief in vanaf de 5^de werkdag.

Bij de afgifte ter griffie zal u een document ontvangen met daarop de datum waarop u uw rijbewijs terug mag afhalen.

3.      Wat als ik mijn rijbewijs niet inlever?

Het is van groot belang dat u de termijn voor inlevering van uw rijbewijs respecteert.

Levert u uw rijbewijs niet tijdig in, dan maakt u zich nl. schuldig aan een nieuw strafbaar feit waarvoor u een geldboete riskeert van 200 – 2.000 euro (te vermenigvuldigen met de opdeciemen (x8)). 

4.      Hoe verloopt een weekendrijverbod of een rijverbod beperkt tot een bepaalde categorie?

Omdat een rijverbod soms verstrekkende gevolgen kan hebben bv. op de professionele werkzaamheden, wordt als gunst soms een weekendrijverbod toegestaan. Dit is een rijverbod dat enkel loopt:

• In de weekends: vanaf vrijdag 20:00u tot zondag 20:00u
• Op feestdagen: vanaf 20:00u van de dag vóór de feestdag tot 20:00u van de feestdag zelf

Wees gerust: in geval van een weekendrijverbod hoeft u zich niet elke vrijdag naar de griffie te begeven om uw rijbewijs af te geven.

De betekening verloopt hetzelfde zoals hierboven omschreven. U zal nog steeds binnen de 4 werkdagen na de betekening uw rijbewijs moeten afgeven op de griffie. Hierbij zal u echter een document ontvangen waarmee u een tijdelijk rijbewijs kan aanvragen bij uw stad of gemeente.

Met dit tijdelijk rijbewijs mag u enkel rijden buiten de hierboven opgelijste tijdstippen.

Het rijverbod kan door de rechtbank ook beperkt worden tot bepaalde categorieën. Het rijverbod moet wel minstens betrekking hebben op de categorie van het voertuig waarmee de overtreding werd begaan.

Voorbeeld: wordt u veroordeeld voor feiten begaan met een personenwagen, dan moet het rijverbod minstens betrekking hebben op de categorie B. Wanneer de rechtbank het rijverbod beperkt tot de categorie B, zou dit betekenen dat u bv. wel nog met de vrachtwagen mag rijden.

Net als bij het weekendrijverbod zal u hiervoor eveneens een document ontvangen bij afgifte van uw rijbewijs, waarmee u een tijdelijk rijbewijs kan aanvragen dat beperkt is tot de categorieën waarvoor geen rijverbod werd opgelegd.

5.      Mag ik nog rijden met een elektrische fiets?

Het korte antwoord is: ja. Een rijverbod is enkel van toepassing op motorvoertuigen.

Zowel een elektrische fiets met trapondersteuning (tot max. 25 km/u) als bv. een elektrische step worden niet beschouwd als motorvoertuigen en mag u dus perfect besturen tijdens uw rijverbod.

Opgelet: een speedpedelec wordt wél als motorvoertuig aanzien en mag u dus niet besturen.

6.      Wat met herstelexamens?

De rechtbank kan bepalen dat het herstel in het recht tot sturen afhankelijk wordt gemaakt van het slagen voor één of meer van de volgende examens en onderzoeken:

• Theoretisch examen
• Praktisch examen
• Geneeskundig onderzoek
• Psychologisch onderzoek

Dit is in bepaalde gevallen zelfs verplicht.

Concreet betekent dit dat u uw rijbewijs pas zal terug krijgen eenmaal u geslaagd bent voor de opgelegde examens en onderzoeken.

U zal hiervoor per post een lijst ontvangen van de instellingen waar u de herstelexamens/-onderzoeken kan afleggen. U mag zelf kiezen tussen de opgelijste instellingen. Indien u binnen de maand geen keuze heeft doorgegeven, zal het openbaar ministerie de instelling aanduiden.

U ontvangt vervolgens een uitnodiging van de gekozen instelling. Soms zal u hierbij gevraagd worden bepaalde kosten reeds op voorhand te betalen.

Wat mag ik verwachten van de medische en psychologische herstelonderzoeken?

In principe worden het medisch en psychologisch herstelonderzoek op dezelfde dag afgelegd.

Bij het medisch onderzoek zal een dokter via een gesprek en een medisch onderzoek  nagaan of u lichamelijk en geestelijk geschikt bent om een motorvoertuig te besturen. De dokter kan hiervoor bijkomende medische informatie opvragen en eventueel bloed- of urinetesten uitvoeren. U kan gevraagd worden om vooraf een vragenlijst in te vullen. Dit onderzoek duurt gemiddeld een 20-tal minuten.

Het psychologisch onderzoek gaat na hoe u zich gedraagt in het verkeer en hoe u dit gedrag zal aanpassen n.a.v. de feiten. Het onderzoek duurt gemiddeld 2 uur en bestaat uit 3 onderdelen:

(1) Een gesprek met de psycholoog:

Hierbij zal u bevraagd worden over o.a. uw persoonlijke situatie, opleiding, werk, de overtreding en de begeleidende omstandigheden, uw gebruik van alcohol/drugs,…

(2) Vragenlijsten:

U zal normaal vooraf een uitgebreide vragenlijst krijgen waarin o.a. gepeild wordt naar uw persoonlijke omstandigheden, alcohol-, drug- en medicatiegebruik, uw strafrechtelijke voorgaanden en de feiten die aanleiding hebben gegeven tot het onderzoek.

(3) Computertesten:

Via een computer wordt u getest op uw reactiesnelheid, aandacht, oplettendheid, en de snelheid en nauwkeurigheid waarmee u zaken waarneemt wanneer u deelneemt aan het verkeer. Hiervoor is geen computer-ervaring nodig.

Na de onderzoeken zullen de dokter en de psycholoog alle resultaten bespreken en samen tot een beslissing komen. Volgende resultaten zijn mogelijk:

• Rijgeschikt: u kan uw rijbewijs afhalen na uitvoering van uw rijverbod.

• Niet rijgeschikt: u zal na een wachttermijn van 6 maanden nieuwe herstelonderzoeken (met succes) moeten afleggen alvorens u uw rijbewijs kan terugkrijgen.

• Voorwaarden/beperkingen: uw rijbewijs wordt onderworpen aan bepaalde voorwaarden of beperkingen. Op uw rijbewijs zullen dan specifieke codes geplaatst worden die aangeven binnen welke voorwaarden u mag rijden.

Meermaals veroordeeld tot herstelexamens- en onderzoeken?

Als u bij verschillende vonnissen veroordeeld werd tot dezelfde herstelexamens- en onderzoeken, dan moet u deze niet 2 keer afleggen.

Het volstaat om de herstelexamens één keer af te leggen. Deze kan u dan voor alle voorgaande veroordelingen gebruiken.

Let wel: dit geldt niet voor toekomstige veroordelingen. Wordt u na het afleggen van uw herstelexamens- en onderzoeken dus opnieuw tot dezelfde examens- en onderzoeken veroordeeld, zal u deze ook opnieuw moeten afleggen.

Het kan daarom soms aangewezen zijn de uitspraken in lopende dossiers eerst af te wachten om kosten te besparen.

Kostprijs

De herstelexamens- en onderzoeken komen met hun eigen kostenplaatje.

De kost van de theoretische en praktische examens zal afhangen van de categorie(ën) waarvoor de examens worden afgelegd.

De prijzen voor het medisch en psychologisch onderzoek zijn gekoppeld aan het indexcijfer van de gezondheidsindex. Het medisch onderzoek kost momenteel 120,00 euro en het psychologisch onderzoek 410,00 euro.

Verrekening van de kosten met de geldboete

De rechtbank kan beslissen dat u de kosten van de herstelexamens- en onderzoeken in mindering mag brengen van de geldboete (zonder dat de geldboete minder dan 1 euro kan bedragen).

Dit is beperkt tot de kosten van de eerste examens- en onderzoeken. Indien u de eerste keer niet slaagt, kan u de kosten van de tweede poging niet in mindering brengen.

Eenmaal u geslaagd bent, moet u het betalingsbewijs, de factuur van de herstelexamens- proeven en het attest dat u geslaagd bent, bezorgen aan de FOD Financiën. De FOD Financiën zal u het bedrag terugbetalen, maar houd er rekening mee dat dit wel enige tijd in beslag kan nemen.

7.      Wat in het buitenland?

Tot op heden geldt het rijverbod enkel binnen de landsgrenzen.

Dat betekent dat het rijverbod, opgelegd door een Belgische rechter, in principe niet van toepassing is in het buitenland. In theorie zou u dus in het buitenland wel kunnen rijden.

U zal dan echter op een praktisch probleem stuiten: aangezien uw rijbewijs neerligt op de griffie, zal u bij controle geen fysiek rijbewijs kunnen voorleggen (wat op zichzelf een strafbaar feit is).

Maar opgelet: aan de beperkte geldigheid van het rijverbod zou binnenkort wel eens een einde kunnen komen.

In maart 2025 bereikten de Raad van de Europese Unie en het Europees Parlement een voorlopig akkoord waardoor het rijverbod grensoverschrijdend over de gehele EU zou gelden.

Dit voorlopig akkoord moet nog worden goedgekeurd door de vertegenwoordigers van de lidstaten en het Europees Parlement. Het is voorlopig dus nog afwachten hoe dit verder uitwerking zal krijgen.

8.      Alles in orde?

Werd de volledige duur van het rijverbod uitgevoerd en heeft u alle opgelegde herstelexamens- en onderzoeken met succes voltooid, dan kan u zich  – voorzien van de nodige attesten met betrekking tot het slagen voor de proeven – opnieuw naar de griffie begeven om uw rijbewijs op te halen.

Als alles in orde is, krijgt u uw rijbewijs eenvoudig terug.

Toch nog vragen over het rijverbod? Neem gerust contact op met ons kantoor. Wij helpen u graag verder.